Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là loại thuế có vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật thuế của Việt Nam. Tuy nhiên để phát huy một cách có hiệu quả, ta cần nắm vững bản chất khái niệm thuế TNDN là gì? Sự cần thiết của thuế TNDN trong nền kinh tế thị trường?
Thuế TNDN là một loại thuế trực thu, tính trên thu nhập chịu thuế của các doanh nghiệp (tổ chức sản xuất kinh doanh hàng hóa, dịch vụ) trong kỳ tính thuế.
Thuế trực thu là loại thuế thu trực tiếp vào khoản thu nhập, lợi ích thu được của các tổ chức kinh tế hoặc cá nhân. Theo đó, đối tượng nộp thuế TNDN là các doanh nghiệp, các nhà đầu tư, đồng thời cũng là “người” nộp thuế.
Đối với thuế TNDN thì thu nhập chịu thuế là doanh thu đã trừ đi chi phí kinh doanh hợp lý. Thuế TNDN phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của DN, chỉ khi DN kinh doanh có lợi nhuận thì mới phải nộp thuế TNDN. Thuế TNDN sử dụng thuế suất đồng nhất, mức thuế suất khác nhau có thể áp dụng đối với các nhóm đối tượng hoặc một số lại thu nhập khác nhau tùy thuộc vào mục tiêu chính thuế của mỗi nước.
Thuế TNDN xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử phát triển của thuế và đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế thị trường:
- Thứ nhất, thuế TNDN là công cụ quan trọng để Nhà nước thực hiện chức năng điều tiết nhập, góp phần đảm bảo công bằng xã hội.
Trong nền kinh tế thị trường hiện nay ở nước ta, trên cơ sở bình đẳng và tự do kinh doanh giữa các thành phần kinh tế, các DN có nguồn lực mạnh hơn sẽ chiếm được ưu thế và có khả năng tạo ra thu nhập lớn và ngày càng phát triển. Trong khi đó các DN yếu hơn về nhận lực, vật lực, tài lực sẽ khó cạnh tranh, khả năng tạo ra lợi nhuận sẽ thấp hơn. Để thu hẹp khoảng cách thu nhập giữa các đối tượng trong nền kinh tế, Nhà nước sử dụng thuế TNDN làm công cụ điều tiết, đảm bảo sự đóng góp của các chủ thể kinh doanh vào Ngân sách nhà nước một cách công bằng.
- Thứ hai, thuế TNSN là nguồn thu quan trọng của Ngân sách Nhà nước.
Khi nền kinh tế phát triển, đầu tư được mở rộng, thu nhập của DN tăng lên làm tăng khả năng huy động nguồn tài chính cho Nhà nước ngày càng ổn định và vững chắc.
- Thứ ba, Thuế TNDN là công cụ quan trọng để Nhà nước thực hiện các mục tiêu quản lý kinh tế vĩ mô.
Thuế suất hợp lý, các ưu đãi về thuế trong đầu tư có ảnh hưởng lớn đối với quyết định đầu tư mới hay mở rộng sản xuất kinh doanh của các chủ thể kinh tế. Chính vì vậy chính sách thuế đóng vai trò tích cực góp phần khuyến khích, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển theo kế hoạch chiến lược của Nhà nước trong từng giai đoạn nhất định.
Ở Việt Nam hiện nay, luật thuế TNDN được áp dụng là “Luật thuế thu nhập doanh nghiệp 2008” ban hành 03/06/2008 và “Luật thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi năm 2013” ban hành 19/06/2013.